Tarihçe
Bugün Türk Metal Sendikası adını taşıyan, Türkiye Metal, Çelik, Mühimmat, Makina, Metalden Mamül Eşya ve Oto, Montaj ve Yardımcı İşçiler Sendikası, 1963 yılına kadar bölgesel olarak faaliyette bulunan metal sendikalarının, 10 Temmuz 1963 tarihinde TÜRK-İŞ bünyesinde bir araya gelmeleriyle, “Türkiye Metal-İş Federasyonu” adıyla kuruldu.
Federasyonun 19 Ocak 1964 tarihinde yapılan Birinci Genel Kurulu’nda, kurucu Başkan Kaya Özdemir, Genel Başkanlığa seçildi. 8.650 üye ile yola çıkan Türkiye Metal-İş Federasyonu, yürüttüğü örgütlenme faaliyetlerinde başarı sağlayıp, üye sayısını hızla artırırken; başarılı sözleşmeler ile de üyelerinin hak ve menfaatleri için önemli kazanımlar elde etti. Federasyonun üye sayısı hızla yükselmeye başladı ve kısa bir süre içinde üye sayısı 20 bine yaklaştı.
16 Kasım 1973 tarihinde gerçekleştirilen Türkiye Metal-İş Federasyonu’nun 6. Olağan Genel Kurulu’nda Federasyonun tüzel kişiliği sonlandırıldı ve milli tip sendikacılığa geçildi. Federasyonun adı Türk Metal Sendikası olarak değiştirildi. 17 Kasım 1973 tarihinde, Türk Metal Sendikası’nın ilk Genel Kurulu yapıldı. Genel Kurulda, Genel Başkanlığa Enver Kaya, Genel Başkan Yardımcılığına Aydın Özeren, Genel Sekreterliğe Mustafa Özbek, Genel Mali Sekreterliğe Muammer Gül ve Genel Teşkilatlandırma Sekreterliğine Ergül Özşahiner seçildi ve böylece Türk Metal Sendikası’nın ilk yönetim kurulu oluşturuldu. Sendikanın kurucuları arasında ise, Enver Kaya, Aydın Özeren, Fehmi Işıklar, Rıza Yurdakul, Talat Akpınar, Mustafa Özbek, Zahir Aykul, Sami Ataç, İlhan Dalkılıç, M. Ali Dölek, İ. Hakkı Süren, Aslan Yılmaz, Raşit Özkan, Recep Demir, Abdullah Serdaroğlu, Ali Kaya, İsmet Cantekin, İbrahim Erhan, Lütfü Öztürk, Sedat İnal, İbrahim Kızılgör, Nazım Yıldız, Enver Öztürk, Fevzi Korkmaz, Ergül Özşahiner, Hasan Tanerbaş, İsmail Eryılmaz, Turhan Sarıer, Muammer Gür, Saffet Gökçen, Saffet Akşemsettinoğlu, İdris Sağbaş,. Mustafa Bayraktar, Ahmet Polat, Nuri Tınık, Tekin Semerci, Orhan Başaslan, Yusuf Acar, Baki Yeşiloğlu ve Muzaffer Ayal yer aldı.
Federasyon çatısı altında bir araya gelen bağımsız sendikalar, Federasyonun tüzel kişiliğinin sonlanmasının ardından Türk Metal Sendikası’na iltihak etmeye başladılar. Türk Metal Sendikası Genel Başkanı Enver Kaya 30 Ekim 1974, Genel Başkan Yardımcısı Aydın Özeren de 30 Kasım 1974 tarihlerinde sendikalarını Türk Metal Sendikası’na iltihak ettirememeleri nedeniyle istifa ederek görevlerinden ayrıldı. Bu gelişmeler üzerine toplanan Türk Metal Sendikası Başkanlar Kurulu, Kaya Özdemir’i Genel Başkanlığa getirdi.
Türk Metal Sendikası İkinci Olağan Genel Kurulu 8 Kasım 1975’te Ankara’da toplandı. Genel Kurulda, Türk Metal Sendikası’nın Genel Sekreterlik görevini yürüten Mustafa Özbek, Genel Başkanlığa seçildi. Genel Başkan Yardımcılığına Ergül Özşahiner’in, Genel Sekreterliğe Muammer Gül’ün, Genel Mali Sekreterliğe Vicdan Durudoğan’ın ve Genel Teşkilatlandırma Sekreterliğine Avni Çarsancaklı’nın seçilmesiyle yeni yönetim kurulu oluşturuldu. İkinci Olağan Genel Kurul sonrası, örgütlenme mücadelesini tüm yurda yayan Türk Metal Sendikası, kısa zamanda metal işkolunda faaliyet gösteren birçok sendikanın Türk Metal’e iltihakı gerçekleştirildi.
12 Eylül 1980 darbesinin ardından Türkiye yeni bir döneme girdi. Emekçilerin hak ve özgürlükleri kısıtlandı, grevli toplu sözleşme hakkı askıya alındı. Bu hak kayıplarının önüne geçmek için büyük bir çaba gösteren Türk Metal, bu dönem içerisinde önce hızlı bir örgütlenme mücadelesi başlattı. Grevli toplu iş sözleşmesi hakkının geri kazanılmasının ardından, Türk Metal de diğer sendikalar gibi, örgütlendiği işyerlerinde toplu iş sözleşmesiyle emekçilerin kaybettiği hakların geri kazanılması konusuna ağırlık verdi. Yine bu dönemde göreve gelen hükümetlerin, hem kamu hem de özel sektör emekçilerini, dönemin ekonomik şartları karşısında ezdirme çalışmalarına karşılık, Türk Metal mücadelesini sürdürdü, 1987 yılında Seydişehir Alüminyum ve Antalya Ferro Krom İşletmeleri’nde kamu kesiminde ilk grevi başlattı ve 62 günlük grevin sonunda siyasi iktidarın inadını kıran ilk sendika olarak tarihe geçti.
Tarihinde büyük mücadelelerin ve grevlerin olduğu Türk Metal, 1990 yılında, Cumhuriyet tarihinin özel sektörde yapılmış en büyük grevi olan MESS Grevi’ni başlattı. 230 işyerinde 85 bin işçi adına işveren sendikası MESS ile yürüttüğü toplu iş sözleşmesi görüşmeleri sürecinden sonuç alamayan Türk Metal, çıktığı 30 günlük grevi metal emekçilerinin tarihi zaferiyle tamamladı.
Türk Metal, yine 90’lı yıllarda ülkenin içinde bulunduğu ekonomik krizin faturasının emekçilere kesilmek istenmesi üzerine, 3 Temmuz 1994 tarihinde Bursa Fomara Meydanı’nda 70 bin emekçinin katıldığı, “Duyarsız İktidara ve Sorumsuz İşverene İhtar Mitingini" düzenledi. Bu mitingten iki yıl sonra, 14 Eylül 1996 tarihinde yine aynı meydanda, hükümetin metal işçilerinin ekmeğiyle oynayan bedelsiz ithalat kararı almasına karşı bir miting daha düzenlendi. “Yerli üretime saygı” mitingine katılan on binlerce metal işçisiyle birlikte hükümetin işçileri yok saydığı politikalara karşı çıkan yine Türk Metal Sendikası oldu.
Ayrıca, 90’lı yıllarda Türk Metal üyelerinin sosyal, ekonomik ve siyasi konularda yaşanmış ve yaşanması muhtemel olayları konusunda bilgi sahibi yapmak, onları tek başlarına bile haklarını arayacak konuma getirebilecek bilgilerle donatmak için eğitim seferberliğine başladı. Türk Metal, yine bu dönemde tesisleşme atağına geçerken Türkiye’nin birçok bölgesinde ve Kıbrıs’ta açtığı tesislerle üyelerinin sosyal hayatına da dokunmaya başlayarak Hizmet Sendikacılığının öncüsü oldu. Bu dönemde yalnızca üyeler değil üye eşleri de düzenlenen eğitim programlarının kapsamına alındı.
Türk Metal Sendikası, faaliyetleri ve çalışma hayatına getirdiği “ilk”lerle diğer sendikalara da örnek olmuş, sendikal anlayış ve yapılarını yeniden gözden geçirmelerini sağlamıştır. 2000 yılı başında başlatılan işveren sendikası, Türkiye Metal Sanayicileri Sendikası (MESS) ile birlikte başlatılan ve devam eden Ortak Eğitim Projesi bunun en güzel örneğidir. Türkiye’de ilk defa bir işçi sendikası ile işveren sendikası, işçilerinin eğitimi için bir araya gelmiş ve kapsamlı bir proje hayata geçirmiştir. Bu proje sadece ülkemizde değil, uluslararası alanda da kabul görmüştür. 2010 yılında Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) tarafından da örnek proje olarak gösterilmiştir.
Sendikal bakış açısını “Üretmek, Kazanmak, Kazandırmak İstiyoruz” anlayışıyla özetleyen Türk Metal, bu anlayış ile emekçilerin hak mücadelesinde en büyük dayanak olmaya devam ediyor. Bütün metal işçilerinin Türk Metal çatısı altında bütünleşmesi hedefiyle 2009 yılında 81 bin olan üye sayısı 2024 Ocak istatistiklerine göre 282 bin 715'e yükseltti ve işkolunun üye sayısı bakımından en büyük sendikası olma unvanını korudu.
Türk Metal, endüstri ilişkilerindeki pozitif yaklaşımıyla, Türkiye sanayisinin bugünlere gelmesinde önemli pay sahibidir. Otomotiv, beyaz eşya, elektronik, demir çelik ve yan sanayi de birçok önemli işyerinde yetkili sendika olarak faaliyetini sürdürüyor.
Türk Metal’le metal işçilerinin oluşturduğu güçlü dayanışma sayesinde, imzalanan sözleşmeler ile elde edilen hak ve kazanımlar dönemin mevcut koşullarında, diğer işkollarında çalışanların daima üstünde oldu. Özellikle, MESS ile yürütülen, Türkiye sanayisinin en büyük şirketlerinin içerisinde yer aldığı Grup Toplu İş Sözleşmelerinde elde edilen kazanımlar sadece metal emekçisinin değil tüm Türkiye işçi sınıfının takdirini kazandı.
2010'lu yıllarla birlikte hayata geçirilen sosyal sendikacılık anlayışı sayesinde sadece üyelerinin değil, üye eş ve çocuklarının da hayatına dokunan Türk Metal, Türkiye’nin en büyük ailesi haline geldi. Bu dönemde tesisleşme faaliyetlerine de hız kesmeden devam eden Türk Metal Sendikası, Anadolu Hotels Esenboğa Thermal, Ankara Grand Mercure Ankara, Büyük Anadolu Didim Resort Hotel, Büyük Anadolu Karadeniz Ereğli Hotel, Büyük Anadolu Girne Hotel ve Türkiye’nin birçok bölgesinde sosyal tesisler üyelerinin hizmetine açıldı.
Bugün Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu'na bağlı sendikalar içinde en güçlü ve en büyük sendikalardan biri olarak tanımlanan Türk Metal'in Aksaray 1, Ankara, Ankara 3, Balıkesir, Biga 1, Bolu, Bursa, Bursa 1, Bursa 2, Bursa 3, Bursa Emek, Bursa Osmangazi, Çerkezköy, Düzce, Eskişehir 1, Gebze 1, Gebze Dilovası, Gemlik, Gölcük, İskenderun 1, İst. Anadolu, İstanbul 1, İzmir, İzmir 1, Kapaklı, Kayseri, Kdz. Ereğli, Kırıkkale, Kocaeli, Manisa, Manisa 1, Sakarya, Tofaş, Tuzla ve Vestel olmak üzere toplam 35 şubesi vardır.
Emekçilerin uluslararası dayanışmasına da büyük bir önem veren Türk Metal Sendikası, 200’den fazla ülkede binlerce sendikayı çatısı altında birleştiren IndustriALL Küresel ve 38 ülkede toplam 7 milyon emekçiyi kapsayan IndustriALL Avrupa Sendikalarının üyesi, Avrasya coğrafyasındaki 20 ülkeden yaklaşık 15 milyon işçiyi temsil eden Uluslararası Avrasya Metal İşçileri Federasyonu’nun (UAMİF) kurucusudur.
